ثبت طرح صنعتی
ثبت طرح صنعتی روشی قانونی برای حفاظت از ظاهر، شکل و طراحی محصولات است و به صاحبان کسبوکار این امکان را میدهد که از کپیبرداری و سوءاستفاده رقبا جلوگیری کنند. اگر طراحی یک محصول برای شما ارزش تجاری دارد، ثبت آن در اداره مالکیت صنعتی تنها راه ایجاد حق انحصاری و امکان پیگیری حقوقی در صورت تخلف است.
توجه: ثبت طراحی صنعتی با ثبت برند یا ثبت اختراع تفاوت ماهوی دارد و هرکدام کارکرد حقوقی جداگانهای دارند. برای آشنایی عمومی با مفهوم «Industrial Design» میتوانید راهنمای WIPO را ببینید: WIPO – Designs
فهرست مطالب
طرح صنعتی چیست؟
طرح صنعتی به ظاهر و شکل بیرونی یک محصول گفته میشود؛ مانند خطوط، رنگها، شکل سهبعدی یا ترکیب آنها که باعث جذابیت بصری کالا میشود. آنچه در طرح صنعتی حمایت میشود، ظاهر محصول است، نه کارکرد فنی آن.
اگر طراحی محصول شما کپی شود و ثبت نشده باشد، اثبات مالکیت بسیار دشوار خواهد بود.
تفاوت طرح صنعتی با برند و اختراع
- ثبت برند: از نام، لوگو یا علامت تجاری حمایت میکند.
- ثبت اختراع: از نوآوری فنی و عملکرد جدید حمایت میکند.
- ثبت طراحی صنعتی: فقط ظاهر و طراحی محصول را تحت حمایت قرار میدهد.
در بسیاری از کسبوکارها، ثبت همزمان برند و طراحی محصول (در صورت نیاز) منطقیتر از اقدام تکبعدی است.
شرایط قانونی ثبت طراحی
برای پذیرش پرونده، این شرایط باید وجود داشته باشد:
- طرح باید جدید باشد و قبلاً افشا یا منتشر نشده باشد.
- دارای اصالت و تمایز ظاهری باشد.
- صرفاً فنی یا کاربردی نباشد (جنبه زیباییشناختی داشته باشد).
- مغایر نظم عمومی، اخلاق حسنه یا قوانین کشور نباشد.
طرحهای غیرقابل ثبت
- طرحهایی که قبلاً افشا شدهاند
- اشکال کاملاً ساده یا عمومی بدون تمایز
- طرحهایی که فقط کارکرد فنی دارند
- طرحهای خلاف قوانین یا اخلاق عمومی
بررسی اولیه قبل از ارسال اظهارنامه، ریسک رد شدن را بهطور جدی کم میکند.
مدارک لازم
- مدارک هویتی مالک طرح (شخص حقیقی یا حقوقی)
- تصاویر دقیق و واضح از زوایای مختلف
- توصیف طرح و کاربرد آن
- مدارک ثبتی شرکت (در صورت حقوقی بودن)
- وکالتنامه (در صورت اقدام توسط نماینده)
مراحل ثبت طراحی محصول
- بررسی اولیه قابلیت ثبت و میزان تمایز ظاهری
- آمادهسازی تصاویر و توضیحات
- ثبت اظهارنامه در سامانه مربوط
- بررسی کارشناسی و رفع ایرادات احتمالی
- انتشار آگهی و صدور گواهی
بیشترین ایرادها معمولاً از تصاویر ناقص/نامعتبر یا توصیف مبهم ایجاد میشود.
مدت اعتبار و تمدید
گواهی طراحی محصول معمولاً برای ۵ سال صادر میشود و تا ۱۵ سال (در بازههای تمدید) قابل تمدید است.
اشتباهات رایج
- افشای طرح قبل از ارسال اظهارنامه (سایت، شبکه اجتماعی، نمایشگاه، فروش)
- ارسال تصاویر ضعیف یا ناقص
- اشتباه گرفتن حمایت ظاهری با حمایت فنی (اختراع)
- اقدام بدون بررسی ریسک تشابه یا نبود تمایز کافی
چرا ثبت طراحی با همراز
بررسی قبل از اقدام
کاهش ریسک رد پرونده با تحلیل حقوقی و شکلی طرح.
تنظیم دقیق اظهارنامه
تصاویر و توضیحات مطابق استاندارد کارشناسی.
پیگیری تا نتیجه
همراهی کامل تا صدور گواهی نهایی.
سوالات متداول
آیا بدون تولید محصول هم میتوان اقدام کرد؟+
اگر طرح قبلاً در سایت یا شبکه اجتماعی منتشر شده باشد چه میشود؟+
ثبت طرح صنعتی چه تفاوتی با ثبت اختراع دارد؟+
مدت اعتبار ثبت طرح صنعتی چقدر است و چگونه تمدید میشود؟+
بیشترین دلیل رد شدن پرونده طرح صنعتی چیست؟+
آیا امکان ثبت بینالمللی طرح صنعتی وجود دارد؟+
جمعبندی و اقدام
اگر طراحی محصول برای شما ارزش اقتصادی دارد، اقدام بهموقع برای ثبت طرح صنعتی ریسک کپیبرداری را کمتر میکند و مسیر پیگیری حقوقی را روشنتر میسازد.
