در بین شرکتهای نختلف تجاری در ایران، ثبت شرکت نسبی یکی از ساختارهای سنتی، قابل اعتماد و مناسب برای فعالیتهای کوچک و خانوادگی به شمار میآید. این نوع شرکت شباهت زیادی به شرکت تضامنی دارد، با این تفاوت که مسئولیت شرکا به نسبت سهمالشرکه آنها تعیین میشود. در این مقاله بهصورت جامع به معرفی شرکت نسبی، مدارک ثبت، مزایا و معایب آن میپردازیم. همچنین در پایان، انواع مؤسسات را نیز معرفی خواهیم کرد.
شرکت نسبی چیست؟
شرکت نسبی، شرکتی است که برای امور تجاری بین دو یا چند نفر تشکیل میشود و مسئولیت هر شریک در برابر دیون شرکت، به نسبت سرمایهای است که در شرکت گذاشته است.
نام شرکت باید شامل عبارت “شرکت نسبی” و حداقل نام یکی از شرکا باشد.
مزایای ثبت شرکت نسبی
- اعتماد بالا در میان مردم و فعالان اقتصادی
- ساختار ساده و قابل درک
- مناسب برای کسبوکارهای خانوادگی
- نیاز به سرمایه اولیه بالا ندارد
- انعطافپذیر در مدیریت داخلی
معایب ثبت شرکت نسبی
- مسئولیت شرکا در قبال بدهیهای شرکت حتی با اموال شخصی
- نامناسب برای جذب سرمایهگذار خارجی
- شهرت کمتر نسبت به شرکتهای مسئولیت محدود یا سهامی
- انحلال دشوار در صورت اختلاف بین شرکا
مدارک لازم برای ثبت شرکت نسبی
- کپی شناسنامه و کارت ملی همه شرکا
- دو نسخه شرکتنامه تنظیمشده
- اساسنامه (در صورت توافق بین شرکا)
- گواهی عدم سوء پیشینه برای شرکا
- مجوز فعالیت (در صورت نیاز بر اساس موضوع شرکت)
- فرم تقاضای ثبت شرکت در سامانه
مراحل ثبت شرکت نسبی
۱. تعیین شرکا و سرمایه
حداقل دو شریک لازم است و سرمایه اولیه توسط شرکا تأمین میشود.
۲. انتخاب نام شرکت
نام شرکت باید شامل عبارت “شرکت نسبی” و نام حداقل یکی از شرکا باشد. باید سه نام پیشنهادی را در سامانه وارد کرد.
۳. تنظیم شرکتنامه و ارسال مدارک
شرکتنامه و اطلاعات لازم باید در سامانه ثبت شرکتها وارد و مدارک اسکن شود.
۴. بررسی و تأیید توسط اداره ثبت شرکتها
اداره ثبت پس از بررسی، آگهی تأسیس را صادر میکند.
۵. ثبت در روزنامه رسمی
پس از تأیید نهایی، شرکت باید در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار آگهی شود.
تفاوت شرکت نسبی با سایر شرکتها
| ویژگی | شرکت نسبی | شرکت تضامنی | مسئولیت محدود | سهامی خاص |
|---|---|---|---|---|
| مسئولیت شرکا | به نسبت سهمالشرکه | نامحدود | محدود | محدود |
| تعداد شرکا | حداقل ۲ نفر | حداقل ۲ نفر | حداقل ۲ نفر | حداقل ۳ نفر |
| مناسب برای | فعالیتهای کوچک و خانوادگی | مشاغل سنتی | کسبوکارهای کوچک | شرکتهای نیمهدولتی یا خصوصی |
| نام شرکت | باید شامل نام شریک باشد | باید شامل نام شریک باشد | آزاد | آزاد |
انواع مؤسسات در ایران
در کنار شرکتهای تجاری، ثبت مؤسسات غیرتجاری نیز امکانپذیر است. این مؤسسات به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
🔹 مؤسسه غیرانتفاعی
با هدف انجام فعالیتهای عامالمنفعه، فرهنگی، مذهبی یا اجتماعی ثبت میشوند. مانند:
- مؤسسات خیریه
- انجمنهای علمی و فرهنگی
- کانونهای مذهبی
🔹 مؤسسه انتفاعی
هدف این مؤسسات کسب درآمد است، اما ساختار آنها مانند شرکتهای تجاری نیست. مثال:
- آموزشگاههای خصوصی
- مراکز مشاوره
- مؤسسات فنی حرفهای
ثبت مؤسسات در سامانه ثبت شرکتها انجام شده و مستلزم تهیه اساسنامه و مدارک هویتی مؤسسان است.
چه زمانی شرکت نسبی منحل میشود؟
- تصمیم همه شرکا بر انحلال
- اتمام مدت فعالیت در اساسنامه
- فوت یا خروج یکی از شرکا
- ورشکستگی شرکت
- صدور حکم دادگاه
در صورت انحلال، بدهیهای شرکت به نسبت سرمایه شرکا تقسیم میشود، اما در صورت عدم کفایت سرمایه، شرکا با اموال شخصی نیز مسئولاند.
جمعبندی نهایی
اگر به دنبال شراکت در کسبوکاری کوچک، خانوادگی و مطمئن هستید، ثبت شرکت نسبی میتواند گزینهای منطقی و کمهزینه باشد. این نوع شرکت بهدلیل ساختار ساده، برای صنوف سنتی و تجارتهای محلی بسیار مناسب است. با این حال، باید مسئولیتهای شرکا را بهصورت شفاف در اساسنامه یا شرکتنامه ذکر کرد تا از بروز اختلافات آینده جلوگیری شود.
